گنبد سلطانیه از جذاب ترین جاذبه های گردشگری ایران شناخته شد

یکی از جاذبه های گردشگری ایران, گنبد سطانیه است. این گنبد یکی از شاهکار های معماری در دوره ی اسلامی است که در شهر سلطانیه در استان زنجان واقع شده است. این گنبد بین سال های 704 تا 712 قمری ساخته شده است. این گنبد به فرمان اولجایتو پادشاه مغول معروف به سلطان محمد خدابنده ساخته شده است. نظارت بر ساخت و ساز این گنبد بر عهده ی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی بوده است. سلطانیه در زمان های قدیم پایتخت و منزل شهریاران ایرانی بوده است و امروزه آرامگاه سلطان محمد خدا بنده می باشد. 

از دور که به شهر سلطانیه نزدیک می شوید, گنبد مشهور سلطانیه در پهنه ی دشت سلطانیه رنگی نیلگون دارد که چشم ها را خیره می کند. بسیاری از باستان شناسان و معماران غربی تاکید بسیاری بر روی این گنبد دارند و در بسیاری از متون تاریخی و سفر نامه ها از شکوه و غظمت این بنای بی عیب و نقص تعاریف بسیاری ذکر شده است. این گنبد با شکوه از لحاظ حجم, سبک معماری, رابطه ی فضا ها, تناسبات موجود در اجزای مختلف, ایستایی و مقاومت بنا, زیبایی شناسی و تزئینات بنایی بسیار خاص و تحولی در عصر اسلام به حساب می آید. 

بدنه ی این گنبد همه از آجر ساخته شده است. اما نمای بیرونی گنبد سلطانیه توسط کاشی کار های بسیار حرفه ای به رنگ های فیروزه ای و لاجوردی به شیوه ی معرق کاری تزئین شده است.  ساختمان اصلی این گنبد محل آرامگاه سلطان محمد خدابنده است که به تربت خانه مشهر است. با دقت بسیار متوجه خواهید شد که بنای دیگری جنب آرامگاه واقع شده است.  در ضلع جنوبی آثار ساختمان مسجدی که محراب آن دارای حاشیه ی گچبری است به چشم می خورد. 

کاشی های طلایی و منقش و هشت گوشه ای که در تربت خانه به کار رفته است, می تواند نشان دهد که کاشی پز های ایرانی, در همان زمان با امکانات کم و ضعیف چه هنرمند های بی نظیری در رشته ی خود بوده اند. طبقه ی همکف و اول این بنا به صورت مستطیل و طبقه های دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از بخش گنبد خانه, تربت خانه و سردابه تشکیل شده است.

گنبد آرامگاه اولجایتو به بزرگ ترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگ ترین گنبد آجری در جهان معروف است که دارای ارتفاع 50/48 متر و قطر دهانه به اندازه ی40/24 می باشد. ضخامت این گنبد به 160 سانتی متر می رسد. دیواره ی گنبد سلطانیه دو جداره بوده که فضای خالی بین دو پوسته 60 سانتی متر می باشد. گنبد سلطانیه, اولین گنبد دو جداره ی جهان شناخته شده است.